Η Δημοτική Αρχή έχοντας ως μοναδικό στόχο την ικανοποίηση των αναγκών του Πατραϊκού λαού και κέντρο της προσοχής της τα παιδιά, σε συνεργασία με τις ζωντανές δυνάμεις της πόλης έδωσε ζωή και περιεχόμενο στο κατεστραμμένο “κουφάρι” των Παλαιών Σφαγείων που παρέλαβε το 2014 από τις δημοτικές αρχές, που το εμπιστεύτηκαν στους “επενδυτές ” για να κάνουν μπίζνες, να μην πληρώνουν τα ενοίκια στο Δήμο, να το λεηλατήσουν.
Από το 2020 και με την ολοκλήρωση του προγράμματος Sparc που χρηματοδοτήθηκε από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία – Interreg Greece – Italy 2014 – 2020», ο χώρος στεγάζει τον καρναβαλικό οργανισμό (ΚΕΔΗΠ-Καρναβάλι Πάτρας), φιλοξενεί ετήσια εκπαιδευτικά εργαστήριά για τους μαθητές της πόλης μας με αντικείμενο το Καρναβάλι και τον Καραγκιόζη. Παράλληλα, απέκτησε ζωή φιλοξενώντας εκθέσεις, πολιτιστικές δράσεις, συναυλίες και συνέδρια.
Η προσπάθειά μας συνεχίστηκε για να ολοκληρωθούν τα Παλαιά Σφαγεία σε πολυχώρο πολιτιστικής δημιουργίας και έκφρασης, με κέντρο τον Καραγκιόζη και το Καρναβάλι.
Η Δημοτική Αρχή και η συστηματική δουλειά των εργαζομένων στο χώρο, που στηριζόμενοι στην πρόταση της διεπιστημονικής ομάδας για την αξιοποίηση των Παλαιών Σφαγείων, συνέταξαν και κατέθεσαν πρόταση χρηματοδότησης από το ταμείο ανάκαμψης, έφερε θετικά αποτελέσματα.
Η πρόταση με τίτλο: «Κόμβος εκπαίδευσης για τον Πολιτισμό και τη Δημιουργική Βιομηχανία» εγκρίθηκε από τις αρμόδιες υπηρεσίες του Υπουργείου Πολιτισμού και εντάχθηκε στο ταμείο ανάκαμψης με το ποσό των 4.178.882 ευρώ και με φορέα υλοποίησης τον καρναβαλικό οργανισμό (ΚΕΔΗΠ – Καρναβάλι Πάτρας).
Τα Παλαιά Σφαγεία, όπως όλη η πόλη αλλάζουν
Η Δημοτική Αρχή στοχεύει αξιοποιώντας και το τελευταίο ευρώ, να παραδώσει στην Πάτρα ένα χώρο γνωριμίας, γνώσης , δημιουργίας, διασκέδασης, πολύπλευρης εμπειρίας με πυρήνα το Καρναβάλι και τον Καραγκιόζη. Ένα νέο τοπόσημο για την πόλη μας που δεν θα φιλοξενεί μόνο όλο τον χρόνο πολιτιστικές δραστηριότητες, αλλά εκεί θα αναπτυχθούν και προγράμματα εκπαίδευσης, επιμόρφωσης και κατάρτισης που αφορούν τον πολιτισμό. Στο πλαίσιο αυτού του προγράμματος εκσυγχρονίζεται και το εργαστήριο στο Πετρωτό, έτσι ώστε να αυξηθεί ο αριθμός και να βελτιωθεί η ποιότητα των καρναβαλικών κατασκευών.
Τα πρότυπα και ολοκληρωμένα κέντρα προβολής και μελέτης (Μουσεία) Κ6 Καρναβάλι, Κ7 Καραγκιόζης, θα αποτελέσουν πόλο έλξης για τους επισκέπτες της πόλης μας. Επίσης, το μεγάλο θεματικό καρναβαλικό πάρκο που θα αναπτυχθεί στους εξωτερικούς χώρους θα είναι φιλόξενο για τους μικρούς μας φίλους και συγχρόνως θα λειτουργήσει και ως εκθεσιακός χώρος καρναβαλικών κατασκευών. Για να έχει έτσι, η πόλη μας αυτό που δικαιούται. Για όλο τον χρόνο, τα Παλαιά Σφαγεία γίνονται πολιτιστικό κέντρο – τοπόσημο για τον πατραϊκό λαό, σημείο αναφοράς για τα παιδιά μας, πόλος έλξης για τους επισκέπτες της πόλης.
Πολυδύναμος πολιτιστικός χώρος με κέντρο αναφοράς το Καρναβάλι και τον Καραγκιόζη μέσω του προγράμματος SPARC.
Ο χώρος των Παλαιών Σφαγείων μετεξελίσσεται σε πολυδύναμο πολιτιστικό χώρο με κέντρο αναφοράς το Καρναβάλι και τον Καραγκιόζη. Η διαμόρφωση του χώρου γίνεται μέσω του προγράμματος Sparc που χρηματοδοτείται από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία – InterregGreece – Italy 2014 – 2020».
Η υλοποίηση του συγκεκριμένου έργου αποτελεί μια ιδιαίτερα σημαντική κατεύθυνση εκδηλώσεων του Πατρινού Καρναβαλιού, κορυφαίου πολιτιστικού γεγονότος της Πάτρας με διεθνή απήχηση, επεκτείνοντας την δραστηριότητα εκτός των ορίων της καρναβαλικής περιόδου και καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. Παράλληλα ως δεύτερο αλλά εξίσου σημαντικό άξονα θέτει τη σημασία της ανάδειξης του Θεάτρου Σκιών ως σημαντικό πολιτιστικό προϊόν της Πάτρας, γενέτειρας του εξελληνισμένου Καραγκιόζη.
Ο πολυχώρος των Παλαιών Σφαγείων άνοιξε για πρώτη φορά με την πραγματοποίηση του Καλοκαιρινού Φεστιβάλ Καρναβαλιού Sparc που πραγματοποιήθηκε από 21 έως 27 Σεπτεμβρίου 2020 και χρηματοδοτήθηκε από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία – InterregGreece – Italy 2014 – 2020». Για μια εβδομάδα πλήθος καλλιτεχνικών δράσεων, θεατρικών παραστάσεων, συναυλιών, εικαστικών εγκαταστάσεων, εκθέσεων, σεμιναρίων ζωντάνεψαν τα Παλαιά Σφαγεία τόσο στις αίθουσες όσο και στον υπαίθριο χώρο δίνοντας έντονο καλλιτεχνικό χρώμα, αποτυπώνοντας χαρακτηριστικό καρναβαλικό ίχνος μέσα από μια ευρύτερη πολιτισμική και σατιρική διάθεση και προκαλώντας το ενδιαφέρον ενός εκτεταμένου κοινού.
Παράλληλα στα Παλαιά Σφαγεία μεταφέρθηκε η έδρα της Κοινωφελούς Επιχείρησης του Δήμου Πατρέων – Καρναβάλι Πάτρας, συνδεδεμένου εταίρου του έργου Sparc. Έτσι οι διοικητικές υπηρεσίες της Κοινωφελούς Επιχείρησης λειτουργούν σε δυο κτίρια του πολυχώρου υλοποιώντας αρμονικά τη σύνδεση του προγράμματος με το Πατρινό Καρναβάλι. Για τη λειτουργία του πολυχώρου τη μελέτη της κατέθεσε η διεπιστημονική ομάδα για τη λειτουργία των Παλαιών Σφαγείων, που εργάστηκε σε αγαστή συνεργασία με τον Δήμο Πατρέων και την Κοινωφελή Επιχείρηση – Καρναβάλι Πάτρας για την ολοκλήρωση της δημιουργίας του πολυδύναμου πολιτιστικού χώρου για το Καρναβάλι και το Καραγκιόζη (χώρος δημιουργίας και προβολής) μαζί με την υλική και άυλη κληρονομιά που τα συνοδεύει, με έντονα δημιουργικό, ψηφιακό, οπτικοακουστικό, εκπαιδευτικό, κοινωνικό και συμμετοχικό χαρακτήρα. Στόχος ήταν η ενσωμάτωση των δημιουργικών δυνάμεων της πόλης για τη συνδιαμόρφωση μιας πολιτιστικής ψυχαγωγίας με κέντρο του ενδιαφέροντος τον άνθρωπο και άρρηκτα συνδεδεμένη όχι μόνο με την πνευματική και κοινωνική αλλά και την αναπτυξιακή διάσταση για την Πάτρα.
Το συγκρότημα των Παλαιών Σφαγείων στην τελική του διαμόρφωση μεταξύ άλλων περιλαμβάνει την κύρια μεγάλη αίθουσα αφιερωμένη στο Πατρινό Καρναβάλι ως χώρο πολυθεματικών εκθεσιακών ενοτήτων με κέντρο αναφοράς το Καρναβάλι, χώρο διάδρασης και καρναβαλικών εξερευνήσεων και χώρο προβολής και δημιουργίας ψηφιακών εκθέσεων, την αίθουσα Θεάτρου Σκιών-Καραγκιόζη ως χώρο προβολής αρχειακού και εκθεσιακού υλικού με τη βιωματική διάδραση/σχέση του κοινού με το Καραγκιόζη, αίθουσα πολλαπλών χρήσεων (καλλιτεχνικών δράσεων: χορός, θέατρο, performance, περιοδικών εγκαταστάσεων και εκθέσεων, συνεδριάσεων, εκδηλώσεων, προβολών), τρεις αίθουσες εργαστηρίων (εργαστήριο δημιουργικής βιομηχανίας, δημιουργικό εργαστήριο για παιδιά και νέους και εργαστήριο 3Dεφαρμογών), αίθουσα-κέντρο πολυμέσων/multimedia (αίθουσα πολυμεσικών εφαρμογών/MultimediaCenter, Εργαστήριο παραγωγής και επεξεργασίας εικόνας και ήχου, DigitalLibrary/DJstudio/VisualEffects), Ραδιοφωνικό Σταθμό των Παλαιών Σφαγείων (StudioRadio-Studioηχογράφησης), πωλητήριο και αίθουσα δημιουργικών συναντήσεων-meetingroom.
Άνοιξε επίσημα τις πύλες του ο πολυχώρος των Παλαιών Σφαγείων
Το Σάββατο 26 Ιουνίου 2021 αργά το απόγευμα άνοιξε επίσημα ο πολυχώρος των Παλαιών Σφαγείων, με μια μεγάλη συναυλία και δυο σημαντικές εκθέσεις. Ο πολυχώρος θα αποτελέσει πολυδύναμο πολιτιστικό χώρο με κέντρο αναφοράς το Καρναβάλι και τον Καραγκιόζη. Ο Δήμος Πατρέων ανακαίνισε ριζικά το χώρο των Παλαιών Σφαγείων, τον οποίο παρέλαβε λεηλατημένο από τον προηγούμενο διαχειριστή του και πλέον ανοίγει επίσημα τις πύλες του προσφέροντας ένα ολοζώντανο κύτταρο πολιτισμού στους Πατρινούς και τους επισκέπτες, κύτταρο εκπαίδευσης, δημιουργίας, γνώσης και ψυχαγωγίας.
Ο Δήμαρχος Πατρέων Κώστας Πελετίδης στον χαιρετισμό του, αφού πρώτα καλωσόρισε όλους τους παρευρισκόμενους, το μουσικό σύνολο, που με τη συναυλία του έκανε την έναρξη των εκδηλώσεων στον χώρο, και ιδιαίτερα τους «φίλους από την Ιταλία» όπως τους ανέφερε, στη συνέχεια είπε:
«Αγαπητές φίλες και αγαπητοί φίλοι είναι ιδιαίτερη χαρά του Δήμου μας, όλων των κατοίκων της πόλης μας, που τα Παλαιά Σφαγεία ξαναπαίρνουν ζωή.
Τον Αύγουστο του 2014, πριν ακόμα αναλάβουμε ως Δημοτική Αρχή, ελέγχοντας την περιουσία του Δήμου, βρεθήκαμε σε αυτό το χώρο και είδαμε την καταστροφή, τον βανδαλισμό που είχε υποστεί. Το 2000 ο χώρος των Παλαιών Σφαγείων περιήλθε στο Δήμο από ένα άλλο πρόγραμμα, στη συνέχεια όμως παραδόθηκε, προς εκμετάλλευση, σε επιχειρηματία και όχι στις δυνάμεις του Δήμου να τον διαχειριστούν, έτσι μέσα σε λίγο χρονικό διάστημα αυτοί που τον ανέλαβαν, τον κατέστρεψαν!
Σήμερα κάνουμε ένα νέο ξεκίνημα. Φτιάξαμε ξανά το χώρο όπως τον ονειρευτήκαμε να έχει η πόλη μας.
Το 1903 οι οικοδόμοι, οι αρχιτέκτονες, όλοι οι άνθρωποι που εργάστηκαν τότε εδώ δημιούργησαν ένα αρχιτεκτονικό κτίσμα. Πιστεύουμε ότι στα χέρια του Δήμου, από δω και στο εξής, θα υπάρχει ένας καταπληκτικός πολυχώρος στον οποίο θα στεγάζονται το Καρναβάλι, ο Καραγκιόζης, θα γίνονται συναυλίες, όπως η σημερινή που θα ακολουθήσει, και μια σειρά δραστηριοτήτων. Θα είναι ένας πολυχώρος που θα τον γεύεται πλέον ο Πατραϊκός λαός, η νεολαία μας, τα παιδιά μας, οι καλλιτέχνες, οι άνθρωποι που θέλουν να δημιουργήσουν.
Πριν πέντε χρόνια ήρθαμε εδώ μαζί με τους φίλους μας τους Ιταλούς και εκπροσώπους από την Περιφέρεια και το Επιμελητήριο, για να βάλουμε τις βάσεις να ξεκινήσει η ένταξή του χώρου σε πρόγραμμα Ελλάδας – Ιταλίας για να τον αποκαταστήσουμε και μπορούμε να πούμε ότι ο στόχος επετεύχθη. Να μην ξεχνούμε δε ότι όλο αυτό το έργο έγινε και με ένα 16μηνο πανδημίας.
Είμαστε σήμερα σε θέση να πούμε ότι σε πολύ λίγο χρονικό διάστημα ο χώρος αυτός θα είναι ένα τοπόσημο. Θα έρχονται εδώ όλοι οι συμπατριώτες μας και όλοι οι επισκέπτες μας. Αυτή η πρόκληση που από την αρχή αναλάβαμε, θα είναι σε σύντομο χρονικό διάστημα πιστεύουμε, ένα ολοκληρωμένο έργο.
Πίσω από όλα αυτά που βλέπετε υπάρχει η δουλειά των ανθρώπων, των φυσικών προσώπων που απασχολήθηκαν για να γίνει το έργο και πρέπει να ευχαριστήσω από την αρχή τους εργαζόμενους στο Δήμο. Τόσο στο επιστημονικό επίπεδο οι διευθυντές μας, η Διεύθυνση Αρχιτεκτονικού Έργου, η Διεύθυνση Προγραμματισμού αλλά και όλες οι Υπηρεσίες ακόμα και οι Οικονομικές, που κάνουν τη δουλειά του εργάτη από πίσω και δεν φαίνονται, οι εργαζόμενοι στο Καρναβαλικό Εργαστήρι, οι ξυλουργοί μας, οι ηλεκτρολόγοι μας, οι εργαζόμενοι στο Πράσινο, οι υδραυλικοί, το σύνολο των εργαζομένων έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους και κάναμε και οικονομία κλίμακας, διότι αν αυτά πληρώνονταν για να γίνουν, το κόστος έφθανε σε τεράστια επίπεδα και δεν νομίζω ότι θα είχαμε τη δυνατότητα να το προχωρήσουμε. Συγχαρητήρια λοιπόν στους εργαζόμενους του Δήμου, δίνουν μαθήματα, δείχνουν την ικανότητα του εργαζόμενου ο οποίος είναι ένα μεγαλείο.
Θα πρέπει να πούμε ότι ο σχεδιασμός δεν ήταν μόνο να φτιάξουμε τα κτίρια, έπρεπε να σχεδιάσουμε και τη λειτουργία τους. Με απόφαση του Δημοτικού μας Συμβουλίου είχαμε τις υπηρεσίες της διεπιστημονικής επιτροπής, με συντονιστή τον κ. Κοσμόπουλο, και έχουμε πλέον στα χέρια μας ένα σχέδιο, μένουν ορισμένες λεπτομέρειες, για να μπούμε στο επόμενο στάδιο, το οποίο θα είναι η ολοκλήρωση και η λειτουργία του χώρου και αυτό θα γίνει στο αμέσως επόμενο διάστημα. Ήδη προγραμματίζουμε τα επόμενα βήματα και νομίζω θα έχουν επιτυχία.
Κλείνοντας θέλω να πω ότι δεν αρκούμαστε σε αυτά, η πόλη μας αλλάζει. Οι χώροι των πολιτιστικών υποδομών θα αυξηθούν σε μεγάλο βαθμό. Τη Δευτέρα υπογράφουμε τη σύμβαση για την ανάπλαση της Άνω Πόλης, μετά θα ακολουθήσει το Παλαιό Δημοτικό Νοσοκομείο που βρίσκεται στην Άνω Πόλη. Εκεί θα είναι ένας μεγάλος πολιτιστικός χώρος, εκθεσιακός χώρος, το οπτικοακουστικό κέντρο που θα προβάλλεται η ιστορία της πόλης μας. Παράλληλα προχωρούμε το Εργοστάσιο Τέχνης που κι αυτό το παραλάβαμε κατεστραμμένο. Θα υπάρχει πολυχώρος στο χώρο του Λαδόπουλου, πολυχώρος θα υπάρχει επίσης στον ΑΣΟ, στις πρώην σταφιδαποθήκες, και ο νότιος τομέας πλέον θα έχει στα σπλάχνα του πολιτιστική δραστηριότητα για την νεολαία μας. Στο Αρσάκειο, που θα μας παραδοθεί κι αυτό σε λίγο χρονικό διάστημα, έχουμε έναν άλλο πολυχώρο. Η Βιβλιοθήκη το ισόγειό της, θα γίνει νεανική βιβλιοθήκη. Δίπλα στο Δημαρχείο που θα μετακομίσει κι αυτό στο Αρσάκειο, το ισόγειό του θα γίνει εκθεσιακός χώρος.
Όλα αυτά όμως έχουν κάποιες προϋποθέσεις. Δεν αρκεί να τα χτίσεις χρειάζεται να τα γεμίσεις με ανθρώπους να μπορούν να λειτουργήσουν. Δυστυχώς μέχρι σήμερα μας απαγορεύουν τις προσλήψεις. Αυτό δεν μπορεί να συνεχιστεί. Δεν μπορεί να έχουμε κτίρια, να σχεδιάζει ο Δήμος για να καλύψει τις ανάγκες της πόλης και από την άλλη οι κυβερνώντες να αποφασίζουν ότι οι ανάγκες στη ζωή των ανθρώπων είναι μόνο ίσα ίσα να επιβιώνουν και τον πλούτο τον οποίο οι εργαζόμενοι δημιουργούν να το απολαμβάνουν κάποιοι λίγοι. Αυτό χρειάζεται ανατροπή. Αν αυτό δεν ανατραπεί σίγουρα θα βρεθούμε σε δύσκολη θέση.
Καλή συνέχεια, ένα μεγάλο ευχαριστώ μέσα από την καρδιά μου και την καρδιά της πόλης σε όλους όσους μόχθησαν για να έχουμε αυτό το αποτέλεσμα. Θα συνεχίσουμε για να έχουμε αυτό που ονειρευόμαστε».
Στην εκδήλωση απηύθυναν επίσης χαιρετισμούς η κυρία Κάτια Σαγώνα επικεφαλής της ομάδας Β Managing Authotity του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ελλάδα – Ιταλία 2020-2024, ο κ. Τζιανφράνκο Γκανταλέζα, συντονιστής του Επιχειρησιακού Προγράμματος Ελλάδα – Ιταλία 2020-2024, ο κ. Φωκίων Ζαΐμης, Αντιπεριφερειάρχης Επιχειρηματικότητας Έρευνας και Καινοτομίας, ο κ. Θεόδωρος Τσουμπέλης, Γενικός Γραμματέας του Επιμελητηρίου Αχαΐας, η κυρία Ντανιέλα Ματσούκα εκ μέρους της Περιφέρειας της Απουλίας ως εταίρος του έργου, ο κ. Lino Manosperta συντονιστής ευρωπαϊκών προγραμμάτων του Theatro Publico, Pugliese, η Ήρα – Ειρήνη Κουρή, Πρόεδρος της Κοινωφελούς Δημοτικής Επιχείρησης Καρναβάλι Πάτρας. Την παρουσίαση για τον πολυχώρο με συνοδεία οπτικοακουστικού υλικού έκανε ο Βασίλης Κοσμόπουλος, συντονιστής της διεπιστημονικής επιτροπής λειτουργίας των Παλαιών Σφαγείων.
Ακολούθησε συναυλία της Ορχήστρας Νυκτών Εγχόρδων του Δήμου Πατρέων “Θανάσης Τσιπινάκης” με τον Γιώργο Ανδρέου “Άγιος ο έρωτας” υπό τη διεύθυνση του μαέστρου Αναστάσιου Συμεωνίδη και τη συμμετοχή των Ελένης Τσαλιγοπούλου, Κορίνας Λεγάκη και Θοδωρή Νικολάου.
Παρόντες στην εκδήλωση ήταν μέλη της Δημοτικής Αρχής, εκπρόσωποι φορέων, συντελεστές του Προγράμματος, Ιταλική αντιπροσωπεία που συμμετέχει στο Πρόγραμμα και πλήθος κόσμου.
Από τότε ο πολυχώρος των Παλαιών Σφαγείων φιλοξενεί ποικίλες εκδηλώσεις, συναυλίες και εκθέσεις.
Εδώ η πλήρης ομιλία-χαιρετισμός του Δημάρχου στα εγκαίνια των Παλαιών Δημοτικών Σφαγείων:
Εταιρικό σχήμα
Επικεφαλής εταίρος: Δήμος Πατρέων
Εταίρος 2: Περιφέρεια Δυτικής Ελλάδος
Εταίρος 3: Επιμελητήριο Αχαϊας
Εταίρος 4: Σύνδεσμος Θεάτρου Απούλιας
Εταίρος 5: Περιφέρεια της Απούλιας
Συνδεδεμένος Εταίρος 6: Κοινωφελής Επιχείρηση του Δήμου Πατρέων – Καρναβάλι Πάτρας
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Η Ιστορία των Παλαιών Δημοτικών Σφαγείων
Τα Δημοτικά Σφαγεία Πατρών, κατασκευάστηκαν το 1902 (θεμελίωση) σε οικόπεδο επί της τότε παραλιακής οδού Ιτεών, της σημερινής Ακτής Δυμαίων (θέση που βρίσκεται σήμερα ο πολυχώρος πολιτισμού των Παλαιών Σφαγείων με άξονα το Καρναβάλι και τον Καραγκιόζη, ο οποίος ανήκει στην κυριότητα του Δήμου Πατρέων), για να αντικαταστήσουν τα παλαιά και ξεπερασμένα κτίρια κοντά στο Μώλο του Αγίου Ανδρέου.
Τα Παλαιά Δημοτικά Σφαγεία από την Ακτή Δυμαίων
Η ιστορία των σφαγείων ωστόσο έχει την αφετηρία της πολύ πριν από τη δημιουργία των χώρων τόσο του Μώλου του Αγίου Ανδρέου όσο και της Ακτής Δυμαίων, αφού όπως μας πληροφορεί ο ιστορικός Κώστας Τριανταφύλλου στο «Ιστορικό Λεξικό της πόλης των Πατρών», κατά την έκθεση των γιατρών Ι.Α. Γιαννοπούλου και Χ.Π. Κορύλλου του 1873, η σφαγή των ζώων γινόταν κοντά στα κρεοπωλεία και στους αγρούς και έτσι το σφαγείο ήταν εκτός πόλης και ήταν ατελέστατο. Όπως αποδεικνύεται και από το έντυπο σχέδιο της πόλης του Τζέτζου (1885), τα σφαγεία υπήρχαν στη θέση Ψηλή, εκεί όπου ήταν και τα βυρσοδεψεία.
Όπως δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Αι Πάτραι» στις 30 Μαρτίου 1878, το δημοτικό σφαγείο καταστράφηκε από τη θάλασσα και αποδείχτηκε έργο ακατάλληλο και τυχαίο. Ένα χρόνο περίπου μετά, στις 29 Ιουνίου 1879, η εφημερίδα «Φορολογούμενος» γράφει ότι σύμφωνα με αστυνομική διάταξη το σφαγείο της Κάτω πόλης λειτούργησε στη συνοικία των βυρσοδεψείων, ενώ το σφαγείο της Άνω πόλης στη συνοικία της Αγίας Αικατερίνης. Λόγω όμως της κακοσμίας αποφασίζεται με απόφαση του δημοτικού συμβουλίου της 14 Μαϊου 1885 να ενοικιασθεί και να μεταφερθεί σε ένα ξύλινο που βρισκόταν στην περιοχή του Αγίου Ανδρέα. Μάλιστα το 1892 αποφασίστηκε να γίνει στη συνοικία Γυρί στην Άνω πόλη, ωστόσο η εφημερίδα «Φορολογούμενος» στις 7 Φεβρουαρίου 1892 κατακρίνει την επιλογή αυτή.
Η κεντρική αίθουσα των Δημοτικών Σφαγείων
Τελικά τα δημοτικά σφαγεία μεταφέρονται στη μεσημβρινή πλευρά των Πατρών όπως γράφει η εφημερίδα «Νεολόγος» στις 25 Φεβρουαρίου 1900. Η ίδια εφημερίδα στις 9 Ιουνίου 1902 ανακοινώνει: «Ετέθη χθες ο θεμέλιος λίθος των νέων σφαγείων. Το γήπεδο 20 στρεμμάτων ηγοράσθη υπό του Δήμου, επί της οδού Ιτεών και εκτίσθησαν το 1903, επί δημάρχου Δ. Βότση». Όπως γράφει ο Νεολόγος τον Ιούνιο του 1903, σε απόσταση περίπου δύο χιλιομέτρων από την πόλη των Πατρών ο Δήμος αγόρασε έναντι αξίας 24,000 δραχμών τα κτήματα Ν. Βενετσιανόπουλου και Κ. Λάππα εκτάσεως 20 περίπου στρεμμάτων όπου επρόκειτο να αναγερθούν στα σφαγεία, δηλαδή η μελετώμενη ζωαγορά. Η τελική επιλογή του χώρου για τη λειτουργία των δημοτικών σφαγείων προέκυψε μετά από διένεξη με προηγούμενη απόφαση του Νομάρχη, διένεξη η οποία ωστόσο αποκαταστάθηκε.
Τα δημοτικά σφαγεία αποτέλεσαν ένα από τα πολλά έργα υποδομής επί Δημάρχου Δημήτριου Βότση και είναι έργο του Κεφαλλονίτη Αρχιτέκτονα Γεώργιου Λυκούδη, σε σχέδια του οποίου κατασκευάστηκαν επίσης το Υδραγωγείο στην οδό Παπαδιαμαντοπούλου, στο Κάστρο και ο ναός του Αγίου Γερασίμου.
Την κατασκευή του κτιριακού συγκροτήματος υλοποίησε ο εργολάβος Γεώργιος Μαυρούλιας έναντι 193770,40 δρχ. και καταλαμβάνει έκταση 20 στρεμμάτων, αποτελούμενο από ένα κεντρικό κτίριο το οποίο περιστοιχίζεται από άλλα μικρότερα που στέγαζαν βοηθητικούς χώρους και γραφεία.
Οι βοηθητικοί χώροι και τα γύρω κτίρια
Όπως αναφέρει στο Λεύκωμα της Αχαϊκής Βιομηχανίας ο συγγραφέας και ερευνητής Νίκος Σαραφόπουλος: «Τα κτίρια έχουν ιδιαίτερο αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον και αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα κεντροευρωπαϊκής βιομηχανικής αρχιτεκτονικής. Είναι κατασκευασμένα από επίχριστη ημι-λαξευτή πέτρα Αστακού, τα πλαίσια των ανοιγμάτων περιβάλλονται από λίθινες ταινίες, οι ακμές απολήγουν σε μεγάλους ακρογωνιαίους λίθους και οι στέγες, δίρριχτες και τετράρριχτες, προεξέχουν περιμετρικά και στηρίζονται σε ξύλινα φουρούσια».
Το διευκρινιστικό δημοσίευμα του Νεολόγου πληροφορεί ότι όλα τα εισερχόμενα ζώα θα εξετάζονται από κτηνίατρο.
Καθαρισμός εντέρων εντός σκάφης έξω από το σφαγείο το 1930
Και επεξηγεί: «Όσα κρίνονται υγιή θα πηγαίνουν στους Σταύλους, όσα δε ακατάλληλα, θα αποτέμνονται». Στο ίδιο άρθρο δίνονται λεπτομέρειες για τη λειτουργία των δημοτικών Σφαγείων: «Ιδιαίτερα διαμερίσματα υπάρχουσι και δια την κατεργασίαν του αίματος, δια την θεραπείαν των ασθενών ζώων δια την αποτέμνωσι της κόπρου, δια τους αποπάτους και δια την υδαταποθήκην ής η χωριτικότης έσται 35.000 οκάδες ύδατος ανυψουμένου εις ταύτην, είτε δι΄αρτεσιανών φρεάτων, είτε δια γκαζομηχανών. Δια της ανεγέρσεως των δημοτικών μας Σφαγείων είναι βέβαιον ότι και η κόπρος θέλει καταλλήλως χρησιμοποιηθεί και τα κέρατα και το αίμα θα κατεργάζονται και χρησιμοποιούνται βιομηχανικώς ως τούτο γίνεται παντού όπου υπάρχουσιν εν τη Ευρώπη Σφαγεία».
Ωστόσο υπογραμμίζεται η μεγάλη αξία της διαπλάτυνσης της οδού Ιτεών (σημερινής Ακτής Δυμαίων) που υπαγορεύτηκε από την επιλογή της νέας θέσης των δημοτικών Σφαγείων αλλά και του τρόπου λειτουργίας τους:
Η οδός διαπλατύνεται «εις πλάτος 20 μέτρων, εξ ων εν μέτρον δια τους τραχιόδρομους, επτά μέτρα δια πεζοδρόμια με διπλήν δεντροστοιχίαν προς το μέρος των Σφαγείων και 12 δι΄οδών, αμάξων, κάρων κτλ. Ανακτώμεν δηλονότι και ζηλευτήν λεωφόρον ήτις θα ενθυμίζει εις τους περηπατητάς οίτινες εταξίδευσαν το ωραίον και μαγευτικόν Πράντο της Μασσαλίας».
Το εσωτερικό της κεντρικής αίθουσας των Δημοτικών Σφαγείων
Τα Δημοτικά Σφαγεία σταμάτησαν να λειτουργούν μετά το 1995 και αργότερα έγινε ανάπλαση του συγκροτήματος των κτιρίων προκειμένου να αποδοθεί για πολιτιστικές χρήσεις.
Λίγο πριν το 2006 το συγκρότημα νοικιάστηκε σε επιχειρηματία, ο οποίος με το όνομα «Πολιτεία» αρχικά είχε την σκέψη να παράγει και να εμπορεύεται μπύρα, ενώ αργότερα λειτούργησαν στο συγκρότημα θεατρική σκηνή, συναυλιακός χώρος, καφέ, μπυραρία, αίθουσα συνεδρίων, χώρος διεξαγωγής γάμων και βαφτίσεων. Ωστόσο από το 2014 λόγω τεράστιων χρεών του επιχειρηματία, τού έγινε έξωση και ο χώρος περιήλθε σε κακή κατάσταση στον Δήμο Πατρέων, ο οποίος πρόσφατα τον ανακαίνισε πλήρως και τον εξόπλισε μέσω του έργου sparc, το οποίο χρηματοδοτήθηκε από το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ευρωπαϊκή Εδαφική Συνεργασία – Interreg Greece – Italy 2014 – 2020» μεταμορφώνοντάς τον σε πολυχώρο πολιτισμού με άξονα το Καρναβάλι και τον Καραγκιόζη.
*Οι φωτογραφίες προέρχονται από το «Ιστορικό Λεύκωμα Αχαϊκής Βιομηχανίας» του Νίκου Σαραφόπουλου (εκδ. Επιστημονικό Πάρκο Πατρών, Πάτρα 2008).
Τα Παλαιά Σφαγεία αποτελούν πλέον πυρήνα δημιουργικών δραστηριοτήτων που πραγματοποιούνται καθ΄ όλη τη διάρκεια του χρόνου. Στο πλαίσιο του Πατρινού Καρναβαλιού 2022 και του 2023 η ΚΕΔΗΠ-Καρναβάλι Πάτρας φιλοξένησε Καρναβαλουπόλεις του Καρναβαλιού των Μικρών, πολλές θεατρικές παραστάσεις, συναυλίες, εκθέσεις, παιχνίδια του 57ου και 58ου Παιχνιδιού Κρυμμένου Θησαυρού και καρναβαλικά δημιουργικά εργαστήρια για σχολεία αλλά και άλλους φορείς. Ο υπαίθριος χώρος και οι αίθουσες παίρνουν ζωή μέσα από πλήθος εκδηλώσεων που γίνονται όλο τον χρόνο όπως συνέδρια, πολιτιστικές εκδηλώσεις, εκπαιδευτικά προγράμματα και δημιουργικά εργαστήρια για παιδιά, ομιλίες, εκθέσεις, συναυλίες, ποικίλα φεστιβάλ κ.α.
